Μελάνωμα – Αντιμετώπιση

Το μελάνωμα συνήθως εμφανίζεται με μια αλλαγή στο μέγεθος, τη μορφή, το χρώμα, ή την αίσθηση ενός ήδη υπάρχοντος σπίλου (“ελιάς”).Μπορεί επίσης να παρουσιαστεί ως νέος σπίλος, ο οποίος είναι μαύρος, σκουρόχρωμος και έχει γενικότερα “ανώμαλη όψη”. Άλλα συνήθη συμπτώματα του πρώιμου μελανώματος είναι ο παρατεταμένος κνησμός (“φαγούρα”) ή η εμφάνιση λεπτών λεπιών πάνω στη βλάβη. Στο πιο προχωρημένο μελάνωμα, η σύσταση του σπίλου μπορεί να αλλάξει. Μπορεί, για παράδειγμα, να γίνει σκληρός ή άμορφος, να ορορροεί, ή να αιμορραγήσει.

Ένα χρήσιμο μνημονικό τέχνασμα , το “ABCD”, μπορεί να σας βοηθήσει να θυμηθείτε τι πρέπει να προσέχετε:

Α- (asymmetry) Ασυμμετρία -Η ασυμμετρία του σχήματος της βλάβης. Εαν χωρίσουμε την βλάβη με μία γραμμή στην μέση, τα δύο “μισά” τμήματα δεν ταυτίζονται
Β- (border) Περιφέρεια της βλάβης -Τα όρια της βλάβης είναι συχνά υπερυψωμένα, ασαφή, θολωμένα, ή ανώμαλα και η μελάγχρωση εκτείνεται στο περιβάλλον δέρμα.
C- (color) Χρώμα-το χρώμα της βλάβης δεν είναι ομοιόμορφο. Υπάρχουν διάφορες αποχρώσεις του μαύρου, του καφέ καθώς και περιοχές λευκής απόχρωσης, γκρι, κόκκινης, ροζ, ή μπλε.
D- (diameter) Διάμετρος -υπάρχει αλλαγή στο μέγεθος της βλάβης, συνήθως αύξηση. Τα μελανώματα είναι συνήθως-αλλά όχι πάντα- μεγαλύτερα από τη γόμα ενός μολυβιού (6 χιλ).

Εάν έχετε αμφιβολίες γιά κάποια κηλίδα ή “ελιά” που έχετε στο δέρμα σας, επισκεφθείτε άμεσα το δερματολόγο σας. Μη προσπαθήσετε να κάνετε από μόνοι σας διάγνωση! Πολλοί σπίλοι μπορεί να αλλάξουν στο χρώμα, ή το μέγεθος ακόμα και σε φυσιολογικές καταστάσεις (με την εφηβεία, μετά από εγκυμοσύνη, λόγω τραυματισμού). Ο γιατρός σας έχει την εμπειρία και τη δυνατότητα να σας συμβουλέψει γιά το αν θα πρέπει να αφαιρέσετε ένα σπίλο.

Εάν ο γιατρός σας εντοπίσει μία δερματική βλάβη ύποπτη για μελάνωμα, τότε πρέπει να προχωρήσει σε βιοψία και μικροσκοπική εξέταση (ιστολογική εξέταση). Κατά την διαδικασία αυτή, ο ιατρός αφαιρεί χειρουργικά όλη την ύποπτη περιοχή. Στη συνέχεια, ο παθολογοανατόμος εξετάζει τον ιστό στο μικροσκόπιο για να ελέγξει την ακριβή φύση της βλάβης, αν είναι, δηλαδή, καλοήθης ή κακοήθης. Σε περίπτωση μελανώματος, η μικροσκοπική εξέταση παρέχει πολύτιμες πληροφορίες γιά το βάθος του όγκου και τη αναγκαιότητα ή μη συμπληρωματικών εξετάσεων και θεραπείας. Ποιες μέθοδοι αντενδείκνυνται απολύτως σε βλάβη ύποπτη για μελάνωμα; Η απόξεση της βλάβης, ο καυτηριασμός, ή η θεραπεία με laser καταστρέφουν την βλάβη χωρίς να επιτρέπουν την δυνατότητα μικροσκοπικής εξέτασης. Γι’ αυτό το λόγο οι μέθοδοι αυτές αποτελούν απόλυτη αντένδειξη όταν η βλάβη είναι ύποπτη για μελάνωμα. <=”” h4=””> Το μελάνωμα είναι θεραπεύσιμο εάν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί όσο ο όγκος είναι λεπτός και δεν έχει εισβάλει βαθιά στο δέρμα. Η πρώιμη ανίχνευση και η πρόληψη του μελανώματος έχουν, επομένως τεράστια σημασία γιά την επιβίωση (πρόγνωση) των ασθενών. και επιτυγχάνεται με τρείς κυρίως τρόπους: α) την τακτική εξέταση του δέρματος από δερματολόγο, β) την περιοδική αυτοεξέταση του δέρματος (εξέταση από τον ίδιο τον ασθενή) και γ) την ορθή εφαρμογή των κανόνων της αντιηλιακής προστασίας.

Α) Η τακτική εξέταση του δέρματος από δερματολόγο

Η εξέταση του δέρματος από δερματολόγο γίνεται με την απλή εξέταση (επισκόπηση), με την δερματοσκόπηση (εξέταση με ειδικό φακό που “φωτίζει” τις μικροσκοπικές λεπτομέρειες των σπίλων), και με τη χρήση ψηφιακής φωτογράφησης και ανάλυσης από ηλεκτρονικό υπολογιστή. Η τελευταία αυτή μέθοδος γίνεται σε εξειδικευμένα κέντρα και με ειδικό εξοπλισμό που επιτρέπει την φωτογράφηση των σπίλων σε μία δεδομένη στιγμή και την σύγκριση των εικόνων αυτών σε μία μελλοντική εξέταση του ασθενούς γιά την ανίχνευση πιθανών αλλαγών στους σπίλους αυτούς.

Β) Η περιοδική αυτοεξέταση του δέρματος από τον ίδιο τον ασθενή

Η αυτοεξέταση του δέρματος αποτελεί βασική σύσταση εκ μέρους των ιατρών. Ο καλύτερος χρόνος για να εξετάζετε το δέρμα σας είναι μετά από ένα ντους ή ένα μπάνιο. Πρέπει να βρίσκεστε σε ένα καλά φωτισμένο δωμάτιο χρησιμοποιώντας έναν ολόκληρο καθρέφτη και έναν φορητό καθρέφτη. Είναι καλύτερα να αρχίσετε με την εξέταση όλων των εκ γενετής δερματικών βλαβών, των σπίλων, και των άλλων κηλίδων, συγκρατώντας την εικόνα τους στη μνήμη σας. Ελέγξτε εάν υπάρχουν συγκεκριμένες αλλαγές στο δέρμα σας:

• Ένας νέος σπίλος (ο οποίος φαίνεται ανώμαλος)
• Μια αλλαγή στο μέγεθος, τη μορφή, το χρώμα, ή τη σύσταση ενός σπίλου
• Μια πληγή που δεν κλείνει
• Ένας σπίλος που αιμορραγεί

Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται από τη κεφαλή έως τα πόδια. Μην ξεχάσετε να ελέγξετε όλες τις περιοχές του δέρματος, συμπεριλαμβανομένης της πλάτης, του τριχωτού της κεφαλής, της περιοχής μεταξύ των γλουτών, και της γεννητικής περιοχής.

1. Εξετάστε το πρόσωπο, το λαιμό, τα αυτιά, και το τριχωτό της κεφαλής. Ίσως να χρειασθεί να χρησιμοποιήσετε μια χτένα ή έναν σεσουάρ για να μετακινήσετε τις τρίχες, έτσι ώστε να ελέγξετε καλύτερα τις υποκείμενες περιοχές. Μπορείτε επίσης να ζητήσετε από ένα συγγενή ή φίλο να ελέγχει την περιοχή του κρανίου, μιας που είναι δύσκολο να το κάνετε μόνοι σας.
2. Εξετάστε το πρόσθιο και το οπίσθιο μέρος του σώματός σας στον καθρέφτη, κατόπιν σηκώστε τα χέρια σας και εξετάστε τις αριστερές και δεξιές πλευρές σας.
3. Διπλώστε τους αγκώνες σας και εξετάστε προσεκτικά τα νύχια, τις παλάμες, τα αντιβράχια (συμπεριλαμβανομένης και της κάτω επιφάνειας), και το ανώτερο μέρος των βραχιόνων σας.
4. Εξετάστε το πίσω, το μπροστινό, και τις πλάγιες πλευρές των ποδιών σας. Επίσης ελέγξτε την μεσογλουτιαία περιοχή και την περιοχή γύρω από τα γεννητικά σας όργανα.
5. Καθίστε και εξετάστε πολύ προσεχτικά τα πόδια σας, συμπεριλαμβανομένων των άκρων των δακτύλων, των πελμάτων, και των διαστημάτων μεταξύ των δακτύλων.

Εξετάζοντας συχνά το δέρμα σας, θα εξοικειωθείτε με την εικόνα του. Είναι συχνά χρήσιμο να καταγράφονται οι ημερομηνίες της αυτοεξέτασης του δέρματός και να σημειώνονται οι αλλαγές. Εάν βρείτε τίποτα ασυνήθιστο, επισκεφθείτε άμεσα τον ιατρό σας.

Γ) Η ορθή εφαρμογή των κανόνων αντι-ηλιακής προστασίας

Οι ιατροί συστήνουν τα παρακάτω μέτρα για να αποτραπεί ή να περιορισθεί ο κίνδυνος μελανώματος που προκαλείται από την έκθεση στη UV ακτινοβολία:

• Αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο κατά τις μεσημβρινές ώρες (από τις 10 π.μ. έως τις 4 μ.μ.) όποτε είναι δυνατόν. Τις ώρες της ημέρας που η σκιά σας είναι κοντύτερη από το ύψος σας, θυμηθείτε να προστατευθείτε από τον ήλιο.
• Εάν πρέπει να βγείτε έξω, φορέστε ρούχα με μακριά μανίκια, μακριά παντελόνια, και καπέλο με ευρύ γείσο.
• Θυμηθείτε ότι η υπεριώδης ακτινοβολία μπορεί να διαπερνά τον ελαφρύ ρουχισμό, το παρμπρίζ του αυτοκινήτου και τα παράθυρα.
• Προστατευθείτε από την UV ακτινοβολία που αντανακλάται από την άμμο, το νερό, το χιόνι, ή τον πάγο.
• Προστατέψτε το δέρμα σας χρησιμοποιώντας αντιηλιακά προϊόντα σε λοσιόν, κρέμα, ή gel. Πολλοί ιατροί θεωρούν ότι η χρήση αντιηλιακών μειώνει τον κίνδυνο μελανώματος, ειδικά όταν αυτά απορροφούν ή ανακλούν και τους δύο τύπους της υπεριώδους ακτινοβολίας (υπεριώδης A και Β). Τα αντιηλιακά αυτά προϊόντα ονομάζονται “ευρέως-φάσματος.” Ο βαθμός της αντιηλιακής προστασίας εκτιμάται από έναν παράγοντα προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία (SPF). Όσο υψηλότερος o δείκτης SPF, τόσο μεγαλύτερη προστασία κατά του ηλιακού εγκαύματος παρέχεται. Αντιηλιακά με δείκτη προστασίας από 2 έως 11 παρέχουν μικρή προστασία ενάντια στα ηλιακά εγκαύματα. Αντιηλιακά με SPF από 12 έως 29 παρέχουν μέτρια προστασία. Αυτά με SPF 30 ή υψηλότερο παρέχουν την μέγιστη προστασία ενάντια στο ηλιακό έγκαυμα.
• Μην χρησιμοποιείτε τα αντιηλιακά με σκοπό να παρατείνετε την παραμονή σας στον ήλιο. Μελέτες έχουν δείξει ότι άτομα που χρησιμοποιούν αντιηλιακά έχουν τη τάση να εκτίθενται υπερβολικά στον ήλιο, θεωρώντας ότι είναι απόλυτα ασφαλής με την χρήση του αντιηλιακού. Η εσφαλμένη αυτή αντίληψη ασφάλειας εκμηδενίζει την προστατευτική δράση του αντιηλιακού. Τα αντιηλιακά προστατεύουν σε μετρημένες εκθέσεις στον ήλιο και όταν συνδυάζονται με τις άλλες μεθόδους αντιηλιακής προστασίας (αποφυγή του μεσημβρινού ήλιου, παραμονή στη σκιά, χρήση κατάλληλου ρουχισμού).
• Φορέστε γυαλιά ηλίου με φακούς που απορροφούν την UV ακτινοβολία. Η ετικέτα πρέπει να διευκρινίζει ότι οι φακοί απορροφούν τουλάχιστον το 99 τοις εκατό της UVA και UVB ακτινοβολίας. Τα γυαλιά ηλίου προστατεύουν τα μάτια καθώς και το δέρμα γύρω από τα μάτια.
• Αποφεύγετε την χρήση solarium και τις τεχνητές πηγές μαυρίσματος. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η ακτινοβολία που εκπέμπουν μπορεί να προκαλέσει τα ίδια προβλήματα με τη φυσική ηλιακή ακτινοβολία και ότι η μακροχρόνια χρήση τους μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση καρκίνου του δέρματος.